The meaning and tradition of Vietnamese family meals

Chỉ một bữa cơm gia đình của người dân Việt Nam từ xưa đến nay luôn hàm chứa biết bao nhiêu là đạo lý, tình cảm yêu thương mà từng thành viên trong gia đình luôn dành cho nhau, cùng ngồi bên mâm cơm, cùng chia sẽ những câu chuyện đời thường, tất cả đều tạo nên một không khí ấm ấp mà ai cũng mong đợi sau một ngày dài làm việc vất vả

Từ xa xưa đến nay, tình yêu thương trong gia đình luôn được nuôi dưỡng bằng hình ảnh bữa cơm hạnh phúc mà chính bàn tay của những người phụ nữ vĩ đại trong gia đình hằng ngày phải ngồi bên gian bếp, tay trái quạt khói nghi ngút, tay kia phải luôn tất bật để chuẩn bị một nồi canh rau nóng cho cả nhà. Những hình ảnh ấy làm sao có thể quên được trong ký ức mỗi thành viên gia đình. Mỗi món ăn là cả vùng trời yêu thương mà những người phụ nữ mà chúng ta kính trọng mang đến, chứa đựng tấm lòng cao cả của người nấu.

Cơm là thành phần chính trong mỗi bữa ăn của người Việt nên thay vì gọi là bữa ăn thì người dân Việt Nam lại quen miệng với cái tên thân thuộc là “bữa cơm” nghe ấm ấp làm sao. Bên cạnh những bát cơm trắng là những dĩa rau luộc hay xào dân dã thôi cùng với nồi thịt kho quẹt nóng vừa tắt bếp đã làm mê say hàng triệu cơm tim dân tộc. Dân Việt Nam vẫn có đức tính tiết kiệm nên trong bữa cơm thường có ít thịt, nhưng khi đến những dịp Tết cổ truyền hay giỗ ông bà thì lại bày thật nhiều món thịnh soạn để có thể dâng kính ông bà, cha mẹ những người đã sinh thành và nuôi dạy.

“Mâm cơm” của người Việt Nam tại sao lại hình tròn?

Nhiều người giải thích mâm cơm là biểu tượng của Mặt trời, Mặt trăng mà trong truyện cổ tích hay nhắc đến. Điều đó cũng không sai nhưng ý nghĩa sâu sắc của mâm cơm tròn là sự gắn kết của tất cả những người tham gia bữa cơm cùng ngồi quanh mâm, các thành viên thấy được ánh mắt của nhau, có thể dễ dàng chia sẽ những miếng rau xào hay miếng thịt heo luộc chấm nước mắm mà mẹ đã dành cả sự yêu thương để thực hiện.

Đôi đũa có vai trò dặc biệt quan trọng trong bữa ăn của người Việt, ngay từ lúc nhỏ cha mẹ đã dạy ta cách cầm đũa cho khéo tránh tình trạng rơi thức ăn. Những lần cầm đôi đũa đầu tiên, sự tò mò về công cụ nhọn dài này, sự ngưỡng mộ khi ông bà, cha mẹ, anh chị đều cầm sử dụng rất điêu luyện, mỗi sự ngây ngô của tuổi thơ về đôi đũa cũng làm ta mỉm cười mỗi khi nhớ lại.

Gia đình truyền thống của người Việt Nam luôn tập trung nhiều thế hệ cùng sống chung trong mái nhà, trung bình thế hệ gia đình thường tồn tại hai đến ba thế hệ nhưng hiện tai cũng có rất nhiều gia đình lên đến bốn thế hệ, điều đó làm cho biết bao nhiêu ánh mắt ngưỡng mộ ngắm nhìn khi tất cả những thành viên cùng nhau chung sống, cùng sinh hoạt chung và hằng ngày có thể nhìn thấy nhau trưởng thành.

Cái vị ngon của từng bữa cơm được thể hiện ở sự quây quần của các thành viên chớ không thể hiện số lượng món ăn trong mâm cơm hay chất lượng của bữa cơm hôm đó thể nào.

Vị trí ngồi của từng thành viên trong gia đình cũng là một truyền thống của bữa ăn Việt. “Có trên có dưới” là văn hóa. Những người lớn tuổi, trụ cột gia đình luôn được ngồi ở vị trí đầu măm măm cơm, trung tâm để có thể theo dõi các thành viên khác. Ông bà ta có câu “ăn trông nồi, ngồi trong hướng”, khi ăn uống cũng cần phải giữ ý tứ. Các món ăn được bày trí phải thuận tay với tất cả những thành viên có trong bữa cơm nhất thì mới gọi là hoàn hảo. Các thành viên trong gia đình là thế, khách đến thăm nhà lại được tiếp đón nồng nhiệt hơn, luôn được chủ nhà chu đáo cháo đón mà người những vị trí ưu tiên thể hiện tinh thần hiếu khách của dân tộc Việt Nam.

“Mời cơm” là câu nói cửa miệng của các thành viên khi ngồi quanh mâm cơm trước khi cầm đũa. Trước khi bưng bát, xơi cơm thì việc mời các bậc sinh thành hai tiếng “mời cơm” thể hiện biết bao nhiêu là sự kính trọng dành cho nhau. Tuỳ theo tuổi tác của người ngồi cùng mâm mà thứ tự mời trước sau, lần lượt từ người nhỏ nhất phải mời ông bà, cha mẹ, chú bác… ăn cơm. Khi người lớn tuổi nhất cầm chén đũa xơi cơm thì các thành viên khác trong gia đình mới cầm bát thưởng thức bữa ăn.

Văn hóa “mâm cơm” dù xa xưa thế nào nhưng sự tinh tế, tính nhân văn mà nó mang lại vẫn nguyên vẹn ở con tim của các thành viên trong gia đình.

Bữa cơm gia đình Việt ngày nay

Hiện đại, là hai từ được chuyển hóa thay cho từ cổ truyền của ngày xưa. Những gia đình một thế hệ, hai thế hệ đang dần xuất hiện là lấn chiếm thay cho những gia đình nhiều thế hệ ngày xưa. Từ những sự thay đổi đó mà bữa cơm thường ngày đã tẻ nhạt hơn rất nhiều, thiếu đi bầu không khí vui tươi, sự quan tâm chăm sóc đã bị mất đi rất nhiều.

Cuộc sống luôn bận rộn, mỗi ngày phải chạy đua với thời gian làm cho tinh thần, tâm trí của mỗi người ở bữa cơm không còn như ngày xưa nữa. Những bữa cơm công sở, những lần găp nhau chào hỏi qua loa. Những cuộc trò chuyện tâm sự của các thành viên cũng thưa dần. Tất cả đã phá vỡ đi nét đẹp trong mâm cơm mà ông bà ta đã truyền đạt.

Không thể phủ nhận một điều là một số giới trẻ ngày nay “ghét bữa cơm gia đình”, vì họ cảm nhận nó là sự ép buộc, ăn cơm chung với cha mẹ không được cầm điện thoại mất đi một trấn game cùng đám bạn, ăn cơm chung với cha mẹ không được ngồi chát chít với nhỏ bạn thân,… sự ích kỹ của công nghệ đã dần dần lấy đi tinh thần bữa cơm truyền thống.

Hiện nay, vẫn còn nhiều gia đình duy trì được truyền thống “mâm cơm” đó điều đó là một tính hiệu vui của dân tộc. Bữa cơm sẽ trọn vẹn hơn nhất là khi chúng ta dành tình cảm cho nó, trân trọng, yêu thương các thành viên mỗi ngày thì thời gian 30 phút cũng ngồi bên mâm cơm là điều rất giản đơn. Luôn yêu quý những thành viên trong gia đình, đó là những người luôn sẵn sàng chờ đợi, yêu thương và không bao giờ phản bội bạn.

Nguồn: Tổng hợp